Yaşlı ve çocuklara dikkat!
Kış bitti, bahar geldi ama siz hastalıklardan hala kurtulamıyor musunuz? Mevsim geçişlerinde hissedilen ısı değişimleri pek çok hastalığı da beraberinde getiriyor. Hele bir de bağışıklık sistemini zayıfsa hastalık sizi yatağa düşürebiliyor. Vücut direncinin düşmesiyle mevsim geçişlerinde en çok görülen üst solunum yolu enfeksiyonları, çocukları okulda yetişkinleri de işten alıkoyuyor. Doktora gitme nedenlerinin başında gelen üst solunum yolları, yetişkinlerde yılda 2-4 kez görülebilirken, çocuklar yılda 3-8 kere üst solunum yollarına yakalanabiliyor.
Çoğunluğu virüslerden kaynaklanan üst solunum yolu enfeksiyonları nezle, grip gibi daha kolay tedavi edilebilecek hastalıklar olabileceği gibi, sinüzit, farenjit, larenjit, bademcik iltihabı ve kulak iltihabı gibi çok daha ciddi enfeksiyonlar olabiliyor. Kapalı ortamdaki viral partikül sayısı arttıkça enfeksiyon bulaşma olasılığı da artırıyor. Bu nedenle işyerleri, okullar, alışveriş merkezleri gibi insan temasının fazla olduğu ortamlarda hastalık daha hızlı geçiş yapabiliyor. Uzun süren hastalık süreci, solunum sistemi, kalp ve böbrekler gibi farklı sistemleri de etkileyebildiği için özellikle yaşlı ve çocuklarda ayrı bir özen gerektiriyor. Üst solunum yolu hastalıklarına yakalanma ve korunmada, güçlü bağışıklık sistemi çok önemli. Kronik hastalığı olanlarda bağışıklık sisteminde de sorunlar olabildiği için bu kişiler hem daha sık hasta oluyor, hem de hastalık daha şiddetli seyredebiliyor.
D vitamini eksikliği üst solunum yolu enfeksiyonuna davetiye çıkarıyor!
Çok sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmek farklı hastalıklara işaret edebiliyor. Bu kişilerde kronik hastalık ve alerji taraması yaptırmak büyük önem taşıyor. Alerji dışında vitamin eksiklikleri de üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabiliyor. Kışın sentezleyemediğimiz D vitamini eksikliği nedeniyle bağışıklık sistemimizde bazı aksaklıklar görülebiliyor. Yapılan çalışmalarda D vitamini eksikliği bulunan kişilerin, üst ve alt solunum yolu enfeksiyonlarını daha sık geçirdiği gösteriliyor.
Akut üst solunum yolu enfeksiyonu nasıl geçer?
En yaygın akut hastalıkları oluşturan üst solunum yolu enfeksiyonları, genellikle hafif ateş, öksürük, yorgunluk, hapşırma ve burun tıkanıklığı gibi karakteristik bazı özelliklere sahip. Doğru tedavi için ayırıcı tanının iyi yapılması gerekiyor. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde amaç; enfeksiyonun yol açtığı belirtileri ortadan kaldırmak ve normal fizyolojik işleyişi sağlamaktır. Bu amaçla burun tıkanıklığını ve akıntıyı azaltmak için ağızdan alınan ya da burun spreyi şeklinde ilaçlar kullanılıyor. Kişinin hapşırma sıklığı, öksürme durumu gibi diğer semptomlara göre de tedavisi düzenleniyor. Bu dönemde kişinin ağrı ve ateş kontrolüne özellikle dikkat ediliyor. Üst solunum yolu enfeksiyonu olan kişilerin çoğu uygun ilaç ve iyi hijyen ile bir hafta içinde iyileşiyor. Tedavi edilmeyen vakalar ise otitis media, bronşit, pnömoni ve menenjit gibi ciddi komplikasyonlara neden olabiliyor.
Ne zaman antibiyotik kullanılmalı?
Üst solunum yolu enfeksiyonlarında antibiyotik kullanımının yeri yok. Antibiyotikler bakterilere karşı etkili ilaçlardır. Ancak üst solunum yolu enfeksiyonlarının çoğunluğu viral olduğu için antibiyotik almak gereksizdir. Ancak enfeksiyonların uzun sürmesi ve sinüzit, orta kulak iltihabı veya akciğer hastalığına yol açması durumunda antibiyotiklerden yardım alınıyor. Akut rinosinüzitte semptom ve bulgular ile bakteriyel-viral enfeksiyon ayrımı yapmak her zaman mümkün olmayabilir. Akut orta kulak iltihabında yakın izlem mümkünse, antibiyotik hemen başlanmayabiliyor. Ancak, yakın izlemde yaşanabilecek sorunlar nedeniyle genellikle tanı alan çocuklarda antibiyotik tedavisine başlanması gereklidir. Yine, akut tonsillofarenjitte (boğaz enfeksiyonlarında) ateşin 38 dereceden fazla olması ve boyunda ağrılı lenf bezi bulunması antibiyotik kullanımını gerektiriyor. Üst solunum yolu enfeksiyonlarında hastaya rahatsızlık veren burun akıntısı gibi bazı şikayetleri gidermek için piyasada bulunan ilaçların mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gerekiyor.
Üst solunum yolu tedavisi yetersiz kalırsa…
Kişinin doğru ve yeterli tedavi alamadığı durumlarda, şikayetlerin süresinde uzama, konsantrasyon eksikliği, verimsiz çalışma gibi birçok durum ortaya çıkabiliyor. Bir komplikasyon gelişmesi durumunda daha ciddi sağlık sorunları görülebiliyor. En sık görülen durum akut sinüzit gelişimidir. Orta kulak iltihabı da özellikle çocuklarda sık görülen çok ağrılı, kronikleşebilen bir hastalıktır.
Üst solunum yolu enfeksiyonlarına ‘dur’ deyin!
Üst solunum yolu enfeksiyonları genellikle bulaşıcı olduğundan etkileşimin fazla olduğu ortamlarda yakın temastan kaçınmak gerekiyor. Bununla birlikte, hem korunma hem de hastalıktan hızlı kurtulabilme adına alınabilecek basit önlemler şunlardır:
- El yıkarken kurallara dikkat: En iyi koruma el yıkamadır. Herhangi bir şey yemeden önce ve sonra, tuvalete girdikten sonra, öksürdükten veya hapşırdıktan sonra ellerinizi mutlaka su ve sabunla yıkayın.
- Öksürürken ağzınızı kapatın: Öksürük ve hapşırma sonrasında üst solunum yolu enfeksiyon mikropları kolayca havaya bulaşacağı için mutlaka ağzınızı elinizle kapatın. Sonrasında da ellerinizi yıkamayı unutmayın.
- Sağlıklı ve dengeli beslenin: Günlük beslenmenizde taze meyve ve sebzelere daha fazla yer verin ve bol miktarda sıvı almaya çalışın. Burundan, ağızdan ve ellerden gelen üst solunun yolu enfeksiyon mikropları başkalarına kolayca geçebileceği için başkalarıyla yiyecek veya içecek paylaşmayın.
- İyi uyku, aktif yaşam: Bazı araştırmalar aktif bir sosyal yaşam tarzının stres hormonlarını azalttığını ve olası enfeksiyonları önlemeye yardımcı olabileceğini gösteriyor. Bu nedenle sağlıklı kalmak düzenli egzersiz yapmaya çalışın ve dinlenin. Yeterli uykunun fiziksel ve duygusal gücü artırdığı gibi bağışıklık sistemini de güçlendirdiğini unutmayın.
