Güneş gözlüğü modeline değil, işlevine bakın!
Her yıl bahar ve yaz aylarının gelmesiyle birlikte güneş yüzünü göstermeye başlar ve bizler de güneş gözlüklerimizi yanımızdan ayırmayız. Göz sağlığımızı korumak için en büyük sığınağımız güneş gözlüklerimizdir ya da bizler öyle sanırız. Çünkü güneş gözlüklerimizin göz sağlığımızı koruması için bazı kriterlere göre seçilmesi gerekir.
UV nedir, nasıl etkiler?
Dünya yüzeyine gelen mor ötesi yani UV (ultraviyole) ışınlarının yüzde 95’ini UV-A ışınları oluşturur. Genelde tüm sene boyunca aynı şiddette gelen bu ışınlar, UV-B ışınlarına göre daha az etkili olsa da çok daha yoğun olduğu için ciltte yaşlanma, kanser ve gözde bazı katarakt tiplerine sebep olabilir. UV-B ışınları ise dünyanın ekseni güneşe doğru açı yaptığı için özellikle yaz aylarında ve bilhassa sabah 10 ile öğleden sonra 4 arasında daha etkilidir. UV ışınları göz çevresindeki ciltte lekelenme, incelme, kırışıklık, kanser, gözde et yürümesi, katarakt ve sarı nokta hastalığına sebep olabilir. UV ışınları yazın daha etkili olsa da kış aylarında da özellikle karın etkisi ile zararlı etkilerini gösterebilir.
Güneş gözlüğünde UV koruması ne kadar olmalı?
Normalde güneşli, parlak ışıklı ortamlarda göz bebeklerimiz göze zararlı ve fazla ışığın girmesine engel olmak amacıyla küçülür. Işık, koyu renk bir camı geçerek geldiğinde ise göz bebeklerimizde bir büyüme olur. Bu durumda bizim kullandığımız güneş gözlüğünün UV bloke edici etkisi yeterli değilse istenmeyen, gözümüz için zararlı olan ışınlar gözümüze zarar verir. Güneş gözlüğünün gözü koruma özelliği rengi veya koyuluğuna değil, camların kalitesi ve UV filtresi bulunmasına bağlı. Gözlük alırken yüzde 100 UV koruması olan bir gözlüğün seçilmesi özellikle önem taşır. Bu nedenle güvenilir olmayan yerlerden ve sokak tezgahlarından güneş gözlüğü almayın.
Güneş gözlüğünün çerçevesi de önemli
Gözlük çerçevelerinin yüzün boyutları ile doğru orantılı olması da önemli bir ayrıntı. Açık alanda kullanılacak gözlüklerde güneşten korunma amaçlı olarak, geniş ve yan taraftan gelecek ışınları kıracak şekilde yanlara doğru eğimli çerçevelerin tercih edilmesi gerekir. Ancak araç kullanırken güneş gözlüğünün çerçeve ve saplarının ince olması, görme alanını kısıtlamaması gerekir. Çerçevenin ve gözlük camının materyali kullanım amacına uygun olmalı, aynı zamanda emniyetli, konforlu ve fonksiyonel olmalı. Sportif aktiviteler için hafif ve kırılmaya dirençli malzemeden yapılmış gözlüklerin, çocuklarda ise darbeye dayanıklı polikarbonat çerçevelerin tercih edilmesi gerekir.
Su sporları için polarize camlar
Su, kum, cam, kar veya asfalt gibi düz yüzeylerden yansıyan ışınların yüzeye dik olarak yansıdığını ve bu yansımanın oluşturduğu parlama genelde çok şiddetli olduğundan gözlerde rahatsızlığa, yorgunluğa ve bazı durumlarda görmede azalmaya bile sebep olabilir. Polarize lenslerde yatay yerleştirilmiş polarize mikro-kristaller yer alır ve bunlar tüm dikey ışınları bloke ederek bu parlamayı azaltır. Ancak polarize lenslerin UV koruması yapmadığının da unutulmaması gerekir. Polarize camlı gözlükler özellikle su sporları, bisiklet ve araba kullanımı gibi yansıma, parlamaların fazla olduğu durumlar için uygun.
Fotokromatik camlar nedir?
Fotokromatik camlar farklı ışık şiddetlerine otomatik olarak uyum sağlayan camlardır. Bu camlar, parlak aydınlık ortamlarda UV-B ışınlarının etkisi ile kararırken karanlık ortamlarda renkleri açılır. Ancak, bu ışığa uyum sağlama işlemi biraz vakit alır, özellikle soğuk ortamlarda uzun sürebilir. Arabaların ön camları UV-B ışınlarını engellediği için arabaların içinde bu tip camlarda renk değişikliği olmaz.
Gradyen camlar araç kullanırken ideal
Üstten alta doğru camın renginde açılma olan gradyen gözlük camları açık ve güneşli alanlarda üst kısmının koyuluğu ile göz bebeğinde büyümeye yol açar. Fakat aşağıdan gelen ışınları yeterince engelleyemeyeceği için istenen koruma sağlanamayabilir. Ancak, araba kullanırken yukarıdan gelen ışıkları bloke etmesi, bunun yanı sıra alt kısmının renginin açık olması ile aracın kontrol panelini rahat göstermesi nedeniyle kullanışlı olabilir.
Gözlük camının rengi ne olmalı?
Gözlük camının rengi önemlidir. Gözlük camının rengini seçerken kullanılacak hava ve amacına dikkat edilmelidir. Renk, gözlüğün kullanılacağı ortama uygun olmalıdır. Gözlük camının rengi, görüntü kalitesini, ışık yoğunluğunu, kontrast algılamayı ve renk algısını bozmayacak şekilde seçilmelidir. Farklı lens renkleri farklı ışık koşullarında görme kalitesine etki eder. Ancak UV korumasını artırmaz.
Kahverengi camlar: Günlük kullanıma uygun camlardır. Işığın kalitesini, kontrast ve derinlik hissini artırır. Ancak renklerde bir miktar değişime yol açabilir. Güneşli havalarda ve parlak ışıklı ortamlarda tercih edilebilir.
Gri ve yeşil camlar: Renkleri değiştirmeden ışığın şiddetini azaltır. Renk değişikliğine sebep olmadığı için günlük kullanıma uygundur. Bu grubun koyu tonları normalden parlak koşullarda ışık parlamalarını azaltır ve derinlik hissini artırır. Özellikle araba kullanma gibi renkleri görmenin önemli olduğu durumlarda tercih edilmelidir.
Sarı, altın rengi ve amber: Kontrastta ve derinlik hissinde belirgin artış sağlar ancak parlak ışıklardan koruyucu özellikleri düşüktür. Mevcut ışığı artırdığı için orta ve hafif ışık koşullarında en kullanışlıdırlar. Kontrastı da artırması sebebi ile sisli bulutlu havalarda kar sporları için idealdir.
Pembe ve kırmızı camlar: Az ışıklı ortamlarda netliği ve kontrastı artırır, uzun süre kullanıldığında göz yorgunluğunu azaltır.
Mavi ve mor camlar: Özellikle kozmetik amaçlıdır, ancak bir dereceye kadar kamaşmayı azaltır, konturları belirginleştirir. Renk algısını artırır.
Aynalar ve kaplamalar: Bazı camların dışına kaplanan ışığı yansıtan filmlerdir. Parlak ışıklara karşı çok hassas olan kişilerde tercih edilir. Üzerine düşen ışının çoğunu yansıttığı için parlamaları azaltır. Aynalı kaplamalar cisimleri olduğundan daha koyu gösterdiği için daha açık renkte camlara uygulanırlar.
