Sosyal Fobi Nedir?
Sosyal fobi, başkalarının yanında rencide olma, onlar tarafından eleştirilme, yargılanma, gülünç bulunmaya dair kaygı ve böyle olabileceğini düşündüğü ortamlar ve kişilerin yanında bulunmaktan kaçınma durumu olarak tanımlanabilir. Sosyal fobisi olan kişinin temelde başkalarının yanında küçük düşeceği, utanç duyacağı davranışlar ya da söylemlerde bulunmaya yönelik korkusu olur. Kişiler arası etkileşimden kaçınırlar. Başkalarının yanında yapmaları gereken eylemlere yönelik yoğun korku ve kaygı duyarlar.
Sosyal Fobiyi mi, Utangaçlık mı?
Çekingenlik/utangaçlık yeni ve bilinmeyen durum ve ortamlara dair herkesin hissedebileceği duygulardır. Fakat eyleme geçmeye engel olmazlar. Örneğin ilk defa topluluk karşısında sunum yapacak birisi çekingenlik hissedebilir, kaygı duyabilir ama eyleme geçmesine ya da o sırada çok yoğun bir kriz ortamına sebep olmaz. Sosyal fobide ise kişinin mecbur kaldığı durumlar hariç ciddi anlamda kaçınmada bulunduğunu, zorunlu hallerde de yoğun duygusal zorlanma gözlemlenir.
Sosyal Fobi Belirtileri
En temel belirtisi tetikleyen durumlarda hissedilen yoğun anksiyetedir. Buna somatik semptomlar eşlik eder. Bu somatik semptomların en sık yaşananı çarpıntı, sıcak basması ya da üşüme, el titremesi/terlemesi, ağız kuruluğu, midede rahatsızlık hissidir. Ayrıca panik atak sosyal fobisi olan kişilerde görülebilir. Ancak her sosyal fobisi olan kişi panik atak geçirmez.
Sosyal Fobinin Nedenleri
Yaşanılan travmalar, kayıplar, aşırı koruyucu ya da reddeden ebeveyn yaklaşımları ile yetiştirilmiş olmak, genetik yatkınlık nedenler arasında sayılabilir. Yapılan araştırmalara göre, kadınlarda erkeklerden 1,5 kat daha fazla görülür. Aynı zamanda çocuklarda daha sık karşımıza çıkar.
Sosyal Fobi Tedavisi
En etkili tedavi yöntemi bilişsel davranışçı terapidir. Bu yöntem ile kişinin kaygılarının nedeninin bulunması ve bunlarla yüzleşmesi sağlanır. Davranışçı uygulama ve ödevler kullanılır. Aynı zamanda kişinin somatik yakınmalarının çok yoğun olduğu, işlevselliğinin çok bozulduğu durumlarda medikal tedavi ile beraber terapi uygulanması gerekebilir. Hastalık tedavi edilmezse kişinin kaçınma davranışları günden güne izole olmasına, aile, arkadaş, iş yaşantısında problemlere ve beraberinde başka psikolojik sorunlara neden olabilir.
Sosyal Fobi Tekrarlar mı?
Birey, terapi sürecinde sosyal fobisini ortaya çıkaran kaygı ve korkularını tanıyıp, yüzleşip yönetmeyi öğrenir. Bunlarla baş etmeyi öğrenen kişi ilerleyen zamanda benzer kaygıları ortaya çıkaran durumlarda terapi ile öğrendiği ve kalıcı hale getirdiği baş etme mekanizmalarını kullanacak ve aynı şeyleri yaşamayacaktır.
Sosyal Fobisi Olan Kişiye Nasıl Destek Olunur?
Sosyal fobi, kişi kadar yakınları içinde kısıtlayıcıdır. Burada kişinin yakınlarının ince bir çizgide durmaları gerekir. Kişinin üzerine gidilmesi kötü bir sonuca yol açabilir. Aynı zamanda hiç önemsememe de benzer şekilde olumsuz sonuçlara yok açar. Sosyal fobisi olduğu düşünülen kişiyi yardım almaya yönlendirme, terapi sürecinde verilen ev ödevleri konusunda destekleme, kişinin ihtiyacına göre bir davranış belirleme yeterli olacaktır.
Çocuğunuzun Sosyal Fobisi Varsa…
Sosyal fobisi olan çocuğu çok zorlamamak gerekir. Öncelikli olarak bu konu ile alakalı bir uzmandan yardım alınmalıdır. Ebeveynlerin kendi ebeveynlik tutumlarını incelemeleri gerekir. Çok korumacı ya da reddedici bir metot benimsemişlerse bu alanlarda değişiklik yapmaları, çocuğu destekleyici, motive edici ama çok ısrarcı olmayan bir tutum sergilemeleri önemli.
Sosyal Fobi Nasıl Yenilir?
Öncelikle sosyal fobiye sahip olunduğunun kabul edilmesi ilk yapılacak şeydir. Sonrasında kişi kendi kendine çözemediğini fark ettiyse hemen tedaviye başvurması ve kaygılarını, korkularını tanıyıp üzerine gitme yolunda çalışmaya başlamalıdır.
